Een jaar geleden ging dit nieuwe college met frisse moed en grote ambities van start. Afgelopen donderdag waren de algemene beschouwingen bij de kadernota: een goed moment om te bekijken hoe het gaat. Laat ik dat doen aan de hand van enkele belangrijke speerpunten die in het coalitieakkoord zijn terug te vinden: het sociaal domein, wonen, klimaat en verkeer.
Sociaal domein
Als eerste het sociaal domein. Er staan stevige bezuinigingen op de subsidies voor organisaties in onze gemeente gepland. Dit is een plan uit 2021, van het vorige college. Afgelopen week hoorden we tijdens de inspraak over de kadernota hoe hard deze bezuinigingen er in zullen hakken. Dat wisten we in 2021 ook al: daarom stemde onze fractie toen tegen.
En we zijn nog steeds geen voorstander: bezuinigen kan nooit een doel op zich zijn. Het doel van deze bezuinigingen was een sluitende begroting en de provincie tevreden houden. Als de omstandigheden veranderen, moet je goed kijken of je je doel niet voorbijschiet en de plannen niet aangepast moeten worden.
Laten we ten eerste vaststellen dat de bezuinigingen niet gewenst zijn. Ze leiden ertoe dat belangrijke activiteiten, zoals die van Toonbeeld, de Bibliotheek en de Stichting Welzijn, niet meer of goed kunnen worden uitgevoerd. Hun werk heeft juist een preventieve werking. Zowel grote als kleine projecten die ervoor zorgen dat we op termijn minder geld hoeven uit te geven moeten nu geschrapt worden. In de reacties van de verschillende instellingen zijn tal van voorbeelden genoemd.
Ten tweede zien we dat de kadernota voor 2024 en 2025 gunstige cijfers bevat. Zo stelt het college voor om drie jaar lang te sparen en elk jaar 750.000 euro opzij te zetten. Daarnaast is er binnen de begroting ruimte om voor bijna 1 miljoen aan extra geld uit te geven. Met andere woorden: er is wel geld. We hoeven niet te bezuinigen.
Ten derde kun je je afvragen of dat sparen wel zo strategisch is. Als alle gemeenten de komende jaren miljoenen opzij zetten om het tekort van 2026 te dekken, kan ik me voorstellen dat het Rijk de indruk krijgt dat er ruimte zit in al die gemeentelijke begrotingen. Wij vinden dat we het geld beter kunnen uitgeven aan bijvoorbeeld preventie in het sociaal domein: dus aan subsidies en niet gaan sparen.
De GroenLinks-fractie wil deze lijn dan ook nadrukkelijk in beeld houden als we straks in het najaar de definitieve begroting gaan vaststellen. En we willen twee boodschappen afgeven:
- Aan de instellingen waarop bezuinigd wordt: dit is geen gelopen race. We zien de meerwaarde en de preventieve werking van wat jullie doen. We waarderen die en willen die graag behouden.
- Aan het college hebben we laten weten dat we in oktober een stevige onderbouwing willen zien: zowel van de spaarbehoefte als van de noodzaak de bezuinigingen uit 2021 door te zetten. We zijn er nu nog niet van overtuigd dat dit de juiste weg is.
Wonen
Een ander belangrijk speerpunt in het coalitieakkoord is wonen. We willen veel extra woningen bouwen, en dan vooral sociale huur- en koopwoningen. Het percentage van die laatste categorie moet stijgen naar 40% over het totaal aantal woningen in onze gemeente.
In het afgelopen jaar hebben we verschillende plannen besproken en verder gebracht. Natuurlijk de woningbouw op het voormalige terrein van Kaptein Kaas, maar ook diverse plannen in de Limmer Zandzoom en in Akersloot aan bijvoorbeeld de Startingerweg. Hier waren vaak al afspraken over gemaakt met de ontwikkelaars. Hierdoor zaten we vast aan een eerder afgesproken percentage sociale woningen.
Maar toch zien we al een verschuiving. Bij de Santmark worden er 29 sociale huurwoningen gebouwd: dat is 75% van het project. Bij de Startingerweg is het percentage sociaal uitgekomen op 34%, terwijl 25% destijds verplicht was. Dat zijn verschuivingen in de goede richting.
Wij hebben de wethouder twee zaken meegegeven: voor ons zijn kleinere woningen belangrijk, omdat we vooral woningen voor starters en senioren nodig hebben. Bovendien kun je dan op hetzelfde oppervlak meer woningen realiseren.
Ook hebben we gezegd dat de wethouder niet moet denken in belemmeringen, zoals parkeer- en bouwhoogte-normen. Een voorbeeld kwam onlangs nog in de publiciteit: een pandeigenaar in het dorp wilde eigenlijk 4 kleinere appartementen bouwen, maar kiest toch voor 2 luxere. Anders kon hij niet aan de parkeernormen voldoen. Die strakke normen zorgen er hier voor dat we per saldo 2 kleinere en daarmee goedkopere appartementen verliezen.
De wethouder mag van ons de grenzen opzoeken. Waar mogelijk zullen wij hem helpen door in de Raad de discussie over die grenzen aan te gaan.
Klimaat
Op het gebied van klimaatbeleid zijn stappen gezet. Een subsidieregeling voor isolatie kon worden verlengd, we hebben aangescherpt beleid rond klimaatadaptatie, natuurinclusief bouwen en de circulaire economie.
Op tal van punten timmert onze lokale energiecoöperatie CALorie aan de weg en kan de gemeente deze o zo belangrijke coöperatie daarin ondersteunen. Bijvoorbeeld als het gaat om adviezen aan onze inwoners om energie te besparen, maar ook over vergroening van de Castricummer Werf. Hiermee kunnen we onze inwoners helpen om geld te besparen én ze leveren een mooier dorp op.
Verkeer
Verkeer blijft een heet hangijzer in onze gemeente. Het is zonneklaar dat een teveel aan auto’s tot problemen leidt. Onveilige situaties op de spoorwegovergang, er wordt geklaagd over files bij dichte spoorbomen, overlast en onveiligheid door drukte, en vermeende parkeerproblemen.
Het is dus hoog tijd dat we iets doen aan de verkeersoverlast. Dan moeten we géén nieuwe wegen, tunnels en teveel parkeerplaatsen aanleggen: daarmee zeg je tegen je inwoners dat je automobiliteit wilt stimuleren, terwijl we weten dat dat overlast geeft.
De fractie van GroenLinks zal hierin consequent blijven. Fietsen en OV willen we stimuleren, de overlast door een teveel aan auto’s gaan we tegen. Dat is geen autootje pesten, dat doen we om de leefbaarheid voor onze inwoners op peil te houden.
Hoopvol
Al met al zijn we gepast tevreden over de stappen die dit college heeft gezet: we zien gestage voortgang op belangrijke dossiers. En we kunnen het onszelf veroorloven om ingezette bezuinigingen uit 2021 te heroverwegen. Beiden stemmen hoopvol. Wordt vervolgd!