Evaluatie afvalbeleid 2023

Voorzitter, dames en heren.

Het grondstoffenbeleid van de gemeente Castricum is een groot succes. Binnen enkele jaren tijd hebben we de hoeveelheid restafval bijna gehalveerd en dat is een groot compliment waard aan de inwoners. En aan de raadsmeerderheid die in juni 2019 het grondstoffenplan vaststelde en in november 2020 koos voor de nieuwe gedifferentieerde afvalstoffenheffing.

Dat ging niet zonder slag of stoot. Want bij de vaststelling van het beleid waren er grote bezwaren. Castricum zou verworden tot "het Napels van Noord-Holland". Met bergen afval op straat, burgers die hun vuilniszakken in de bosjes zouden dumpen, buren die elkaar te lijf zouden gaan omdat afval in elkaars kliko’s gegooid zou worden.

Niets van dat alles, dames en heren, niets.

Ook de invoering van het variabele afvalstoffentarief, een belangrijke motor om te komen waar we nu staan, gaf veel discussie. Uitstellen, liefst aanpassen, nog een jaartje wachten. Gelukkig bleek een raadsmeerderheid door te willen zetten. En dat had resultaat! Want ondertussen zetten de inwoners van Castricum gemiddeld 100 kilo restafval per persoon per jaar aan straat.

Dat is goed voor het milieu, voor een circulaire economie, voor klimaatdoelstellingen. En het is goed voor onze portemonnee. Onze individuele portemonnee, want je kunt besparen op je afvalstoffenheffing. En collectief. Als we nog steeds rond de 180 kilo restafval per persoon per jaar hadden gehad, dan kunnen we een snelle rekensom maken:

36.000 inwoners x 80 kg restafval = bijna 3 miljoen kilo extra restafval...

Tegen een prijs van zo’n 140 euro verwerkingskosten per kilo, was de gemeente minstens 4 ton duurder uit geweest. Dat bedrag ligt zelfs nóg hoger omdat we geld ontvangen voor ons PMD-afval: het loont dus ook financieel om dat apart in te zamelen.

Al met al is het nieuwe afvalbeleid een groot succes. Nu op naar de 30 kilo restafval per persoon, per jaar: het einddoel. Hoe komen we daar?

De presentatie over de evaluatie van het afvalbeleid tijdens een eerdere commissievergadering vond ik bijzonder verhelderend. Met name de doelgerichte benadering sprak GroenLinks bijzonder aan. De allerbelangrijkste tabel voor mij in de presentatie vorige week betrof de sorteeranalyse: het taartdiagram op pagina 5.

We bieden nu nog 100 kilo restafval aan. Uit steekproeven blijkt dat daar 30% groenten-, fruit- en tuinafval (GFT-afval) in zit. De eerste maatregel die daarom wordt voorgesteld is om de inzamelfreqentie van GFT-afval te verbeteren. Daarnaast wordt voorgesteld om voorlichting te geven: wat kan er wel, en wat kan er niet in het GFT-afval. Ook kan het inzamelen van GFT-afval in de hoogbouw beter. 

Verder blijkt dat er zo'n 10% oud papier en karton in het restafval zit. We zien met belangstelling een voorstel voor invoering van de ja/ja-sticker tegemoet. De wethouder wil graag peilen hoe de raad hier tegenover staat. Onze zegen heeft u.

Ik zal nu niet alle maatregelen langsgaan, maar de benadering waarbij we doelgericht de grootste nog bruikbare grondstofstromen uit de grijze bak proberen te verminderen, juichen we toe.

Nog twee kanttekeningen, voorzitter.

We realiseren ons heel goed dat de eerste verminder van 80 kilo restafval per persoon per jaar nog relatief makkelijk was. Het laaghangende fruit. De volgende stappen worden moeilijker en vergen grotere inspanningen. Voorlichting is daarbij belangrijk. Wij zagen bij de presentatie van de evaluatie van het afvalbeleid al dat wij zelf soms ook niet weten wat er nu wel en niet bij een bepaalde afvalstroom kan. De verpakkingsindustrie innoveert en dat leidt tot verbeteringen, bijvoorbeeld op het gebied van koffiepads en theezakjes. Het lijkt klein en futiel, maar het doet er wel toe! We komen nu eenmaal in de fase van de kleinere stapjes. Doorgaande voorlichting is daarom belangrijk.

Tegelijkertijd heeft voorlichting zo z'n beperkingen. Wij zijn ervan overtuigd dat de variabele tarieven een belangrijke drijfveer waren voor onze inwoners om afval beter te scheiden. Het is een simpele rekensom dat je goedkoper uit bent als je afval beter scheidt. Dat gedrag van mensen kunnen we nog meer stimuleren. Mensen die minder afval aanbieden, gaan minder betalen. Dat is niet alleen goed voor het milieu, het klimaat en onze afvaldoelstellingen. Het is vooral ook eerlijker. Je brengt simpelweg de kosten nog duidelijker in rekening bij diegenen die de kosten veroorzaken. En als je de kosten niet veroorzaakt, betaal je dus ook minder.

De fractie van GroenLinks zal daarom met een motie of amendement komen om met ingang van 2024 de variabele tarieven te veranderen van 85/15 naar 75/25.  We vragen andere partijen of zij ons hierin willen steunen.

Het zal duidelijk zijn, voorzitter. GroenLinks stemt van harte in met de evaluatie van het grondstoffenbeleid en met de richting waarin de wethouder naar 30 kilo restafval wil komen.