Eerst even over die plannen zelf: wat houden ze in, waarom zijn ze gemaakt?
De veiligheidsregio Noord-Holland Noord heeft deze plannen gemaakt, in opdracht van de burgemeesters in de regio. De reden: de brandweer moet beter voorbereid worden op nieuwe risico’s. Hun werk wordt steeds complexer, bijvoorbeeld door de opkomst van de elektrische auto en zonnepanelen. Maar brandweermensen worden ook vaker ingezet bij nieuwe soorten crises. De afgelopen jaren is de brandweer al veel ingezet bij de organisatie van coronamaatregelen en de opvang van vluchtelingen. En ze zullen in de toekomst ook ingezet worden bij noodsituaties door extreem weer of stroomuitval.
Nu zijn alle brandweerposten gericht op het uitvoeren van dezelfde basistaken. In de nieuwe plannen wordt dit meer maatwerk. Zoals ze dat zelf zeggen: “Daar waar het risico hoog is, moeten de posten goed voorbereid zijn op complexe incidentbestrijding. Daarnaast zijn er ook verzorgingsgebieden waar de risico’s op complexe incidenten juist laag zijn.”
Is dit een verkapte bezuiniging?
Nee, dat is het niet. Er wordt per brandweerpost gekeken welke hulpverlening het meest nodig is. Dat betekent dat sommige posten afgeschaald kunnen worden, maar op andere posten kunnen er juist meer mensen en materieel nodig zijn. Dit heet risicogericht werken.
De plannen hebben veel onrust veroorzaakt. Waarom is dat?
De beleidsmakers van de veiligheidsregio hebben er niet of te weinig met de brandweermensen zelf over gesproken. Het lijkt er op dat de plannen van bovenaf zijn ontwikkeld, waarbij er te weinig gebruik is gemaakt van de kennis en ervaring van de brandweermensen op de posten. Zij voelen zich daardoor niet gehoord. Bovendien maken ze zich zorgen. In onze gemeente zouden de posten in Limmen en Akersloot afgeschaald worden. Zij krijgen minder mogelijkheden.
Ik sprak een brandweerman van één van deze posten. Hij heeft al 25 jaar ervaring, kon al die tijd alle soorten incidenten doen. Hij vindt het bijzonder frustrerend dat hij in de nieuwe situatie moet gaan wachten op een collega. Hij zei letterlijk: “Dan moet ik met al mijn kennis en ervaring bij een binnenbrand met verdichte rook wachten op misschien wel een net opgeleid broekie van een andere post terwijl een huis van een dorpsgenoot afbrandt.”
Er leven dus veel emoties. En dat is niet gek: onze brandweermensen zijn zeer gemotiveerde vrijwilligers. In hun beleving wordt een deel van hun taken afgepakt.
Maar ze maken zich ook grote zorgen over wat zij noemen de ‘rugdekking’. Een bevelvoerder is ook wel eens onderweg buiten de gemeente. Dan kan een andere post invallen bij een melding, zodat de aanrijtijden binnen de normen blijven. De vraag wordt: Is die rugdekking nog steeds mogelijk binnen de bestaande normen als Limmen en Akersloot afgeschaald worden?
Wat doet GroenLinks met deze zorgen?
Die heb ik ingebracht tijdens het debat dat de gemeenteraad had over de plannen met onze burgemeester. Hij vormt samen met de andere burgemeesters in de regio het bestuur van de veiligheidsregio Noord-Holland Noord, en was dus één van de opdrachtgevers voor het maken van deze plannen.
Omdat dit over de hele veiligheidsregio gaat en niet alleen over onze eigen gemeente, staat de gemeenteraad wat meer op afstand. Maar dat betekent niet dat we niets kunnen doen: wij hebben een controlerende rol. Ik stelde de burgemeester enkele kritische vragen:
- Hoe beoordeelt de portefeuillehouder [de burgemeester] het onbenut laten van de kennis en kunde van ervaren vrijwillige brandweerlieden van toekomstige first-responderposten?
- De veiligheidsregio geeft aan dat de hele transitie naar risicogerichte brandweerzorg budgetneutraal plaatsvindt. In hoeverre is dat ook binnen Castricum het geval? Met andere woorden: leidt het afschalen van de posten Limmen en Akersloot tot een opwaardering van de post Castricum? Of gaat Castricum betalen voor zorg die buiten onze gemeentegrenzen georganiseerd wordt?
- Naast onze vragen hebben we kennis kunnen nemen van een brief van de Vakvereniging Brandweer Vrijwilligers waarin allerlei onderbouwde twijfels en kritiekpunten op het plan worden aangegeven. De GroenLinks-fractie is van mening dat deze punten en alle andere vragen het noodzakelijk maken om de Samenwerkingsafspraken risicobeheersing vanaf 2023 opnieuw te beoordelen en te herzien.
De besluitvorming rondom deze plannen wordt nu uitgesteld. De burgemeester heeft besloten om een aparte bijeenkomst te organiseren waarbij ook de veiligheidsregio aanwezig zal zijn. Dan worden onze vragen en die van de andere fracties beantwoord. De veiligheidsregio heeft al laten weten dat de plannen ‘niet in beton zijn gegoten’
Dat stemt hoopvol! En nu?
Wij hebben met de VVD samengewerkt aan een amendement om de ‘concept zienswijze’ op de plannen aan te passen. Die zienswijze beschrijft wat de gemeenteraad van het plan vindt. De oorspronkelijke zienswijze is opgesteld door het college van Burgemeester en Wethouders. Daar waren we het dus niet mee eens. Ons amendement wordt door een grote meerderheid van de gemeenteraad gesteund en mede ingediend. In het amendement dringen we er onder andere op aan dat de Veiligheidsregio de brandweermensen van de posten betrekt bij de plannen, zodat de belangen van de vrijwilligers en onze inwoners gewaarborgd zijn. Ook stellen we dat de raad te zijner tijd opnieuw een zienswijze moet kunnen afgeven over de definitieve plannen. We verwachten dat het amendement zal worden aangenomen. Daarna zullen we de ontwikkelingen nauw blijven volgen!
