Net nu er licht aan de horizon te zien is en we langzamerhand uit onze lockdown ontwaken en economie en werkgelegenheid opkrabbelen, staan we bij de gemeente voor grote financiële problemen.
GroenLinks bagatelliseert deze problemen niet. Ze zijn er. We hebben een tekort op de begroting en dat moet worden opgelost. Om die problemen te kunnen oplossen, moet je wel weten waar ze vandaan komen. En we hebben de indruk dat de analyse nog wel eens mank gaat.
Een van de heersende gedachten is dat het komt door de BUCH. In dit huis is grote commotie omdat de taakstellingen niet gehaald zouden zijn. In plaats van kostenefficientie en dus minder geld, zijn we meer geld kwijt aan de BUCH. De werkelijkheid is echter iets ingewikkelder. We hebben de analyse van Berenschot uit augustus 2020 er nog eens goed op nagelezen. Onze kosten liggen per inwoner 3 % lager dan in vergelijkbare gemeenten. Met andere woorden, we zijn niet te duur uit, we zijn goedkoper uit. Natuurlijk zijn er zaken die efficiënter kunnen, natuurlijk moet je zo nu en dan kritisch kijken waar de stofkam doorheen kan. Natuurlijk zal het post-corona tijdperk andere eisen stellen aan de benodigde kantoorruimte. Maar doe niet net alsof de BUCH een financieel wangedrocht is, want dat is het niet. Wij zijn 3 % goedkoper uit. Alleen dacht de raad in 2016 blijkbaar dat het allemaal nog goedkoper kan en daar moeten we nu misschien enigszins van terugkomen.
De kostenstijgingen op het sociaal domein zijn wel een belangrijke oorzaak van de financiële problemen waar we in zitten. Gelukkig begint dit landelijk door te dringen en komt er compensatie aan. Maar laten we hier ook duidelijk over zijn. Zolang VVD en CDA elkaar landelijk vast zullen houden, zal er op sociale voorzieningen bezuinigd worden en zullen die bezuinigingen bij gemeenten terecht komen.
De vraag is op wie we deze bezuinigingen afwentelen. Doen we dat op de groepen die dat niet kunnen hebben? Die zorg nodig hebben omdat met de leeftijd nu eenmaal ook de gebreken komen. Wentelen we de bezuinigingen af op gezinnen die jeugdhulp nodig hebben? Laten we wachtlijsten ontstaan omdat het geld op is? De bezuinigingen zoals die nu in de begroting, maar ook in de meerjarenramingen verwerkt zijn, gaan voor grote problemen zorgen, dat kunnen we nu al voorspellen.
In een raadsbrede werkgroep hebben we in de afgelopen weken en maanden geprobeerd de financiele problemen op te lossen en we waren daarin voor circa 75 % geslaagd. Het pakket maatregelen was niet ideaal maar verdedigbaar. Die laatste 25 %, daar ontstonden de problemen over. En daarmee kom ik op een heikel onderwerp in dit huis; het B-woord . Laat ik dat B-woord maar eens toetsen aan mijn eigen situatie. Ik ben een hele gemiddelde Castricummer. Ik heb een gemiddeld inkomen, ga gemiddeld op vakantie, rij op een gemiddelde fiets en in een gemiddeld autootje, en ik heb een gemiddeld huis.
Dat gemiddelde huis, dat ik samen met mijn partner bezit en bewoon is in de afgelopen drie jaar volgens de WOZ-opgave met €105.000 in waarde gestegen. Ik heb meer dan een ton verdiend, zonder iets te hoeven doen. De belasting - jaja, het B-woord, de onroerend zaak belasting - is in diezelfde drie jaar gestegen met om precies te zijn € 24,05
Dus een waardestijging van meer dan een ton wordt met nog geen € 25,- belast. In navolging van Rutger Bregman zou ik zeggen, taxes, taxes, taxes. We zijn een rijke gemeente. 75 % van de woningen in Castricum is in particulier eigendom. De eigenaren daarvan hebben allemaal een enorme waardestijging meegemaakt. En de gemeente Castricum moet vanwege geldgebrek bezuinigen op zorg aan haar inwoners, op culturele, sport- en schoolvoorzieningen, op klimaatmaatregelen. Dat voelt niet goed. GroenLinks is realistisch genoeg om in te zien dat een amendement op de kadernota over de belastingen op dit moment geen kans maakt. Vrijwel iedereen in dit huis zou daartegen stemmen. Maar het is duidelijk hoe we hier over denken.
Gaat dan alles slecht? Nee, gelukkig niet. We zijn goed op weg met de vermindering van de hoeveelheid afval. Al in het eerste jaar van het nieuwe grondstoffenbeleid lijkt de hoeveelheid restafval te worden gehalveerd. Natuurlijk met aanloopproblemen maar zonder de zogenaamde Italiaanse toestanden, waar paniekpolitici in dit huis zo bang voor waren. En nog een voordeel, de kosten zullen gaan dalen en dus ook de afvalstoffenheffing. Een dalende afvalstoffenheffing, een stijgende OZB , daardoor gelijkblijvende belastingdruk voor de burgers. En voor de gemeente extra geld om voorzieningen op peil houden, ik zie een win-win.
GroenLinks wil ook een compliment geven aan burgers, aan Bijzzaak, aan de wethouder met zijn medewerkers over de veranderingen in het groenbeleid. Er wordt minder gemaaid en er ontstaan op sommige plekken de mooiste boeketbermen. De Mient is wat dat betreft een prachtig voorbeeld. Over twee weken zullen we verder spreken over het groenbeleid en komen we met ideeen om het nog mooier maken.
Voorzitter, daarmee zou ik willen afsluiten. Hoe maken we onze gemeente, onze dorpen nog mooier? Met betaalbare woningen voor iedereen, met zorg op maat voor iedereen die dat nodig heeft, met een goed minimabeleid. Met scholen waar kinderen goed onderwijs krijgen, Met een klimaatbeleid waarmee we ons steentje, hoe klein ook op wereldschaal bijdragen. GroenLinks werkt daar graag aan mee. Soms scherp omdat we de tegenstellingen in deze raad zien en ook helder willen en moeten maken voor de kiezers. Er komen tenslotte verkiezingen aan. Maar ook altijd bereid tot samenwerking, omdat we alleen samen die oplossingen voor elkaar kunnen krijgen.